Is meten altijd weten?
(Tekst – Leen Catrysse)
‘Meten is weten’ wordt vaak wel eens gezegd, maar is dat wel altijd zo? Als het gaat om het gewicht of de lengte van iemand, dan is wat we meten inderdaad vaak in overeenstemming met de realiteit (al kan er wat variatie zitten op verschillende meetinstrumenten). Maar stel nu dat ik je zou vragen om mij te vertellen hoe je een bepaalde leeractiviteit hebt aangepakt, wat je precies deed, waarom je dat deed, …? Dan vind je dat wellicht een erg moeilijke vraag om te beantwoorden en we kunnen dat minder exact gaan meten. Daarom gaan wij als onderzoekers op zoek naar verschillende manieren om leren zo waarheidsgetrouw mogelijk te meten. Dit is belangrijk omdat wij op basis van onderzoek theorie willen vormen of suggesties willen geven aan de praktijk, maar om dit te doen moeten we zeker kunnen zijn dat wat we meten de realiteit benadert en dus dat meten wel degelijk weten is.
Hoe kunnen we leren meten?
Er bestaan verschillende manieren om te meten hoe een student leert of studeert. Het doctoraatsonderzoek van Leen Catrysse laat zien dat zelfrapportage-instrumenten zoals vragenlijsten en hardopdenkprotocollen vaak worden ingezet om leeractiviteiten van studenten in kaart te brengen. Vragenlijsten bieden het voordeel dat je op korte tijd veel studenten kan bereiken en op die manier informatie van veel studenten krijgt. Het nadeel daarentegen is dat je weinig diepgaande informatie krijgt over hoe ze leren. Bij hardopdenkprotocollen verwoorden studenten hoe ze aan het leren zijn tijdens het uitvoeren van een leertaak, zoals het bestuderen van een tekst. Het voordeel is dat je hier meer diepgaande informatie krijgt, maar het is zeer tijdsintensief om de informatie te verzamelen. Beide manieren om leren te meten zijn gebaseerd op wat studenten ons vertellen en dus op hun perceptie van hun leerproces. Wetenschappelijk onderzoek heeft al aangetoond dat het niet altijd evident is voor studenten om hun leerproces te omschrijven, dus meten is in dit geval niet altijd weten.
Het is daarom belangrijk om andere meetmethodes te verkennen die niet gebasserd zijn op zelfrapportage. Recent werd daarom oogbewegingsregistratie ingezet om het leerproces van studenten in kaart te brengen tijdens het bestuderen van teksten. Bij oogbewegingsregistratie worden de ogen van studenten gevolgd en wordt er gemeten hoe lang studenten blijven kijken naar een bepaald punt in de tekst, hoe vaak ze terugkeren in de tekst, hoe ze informatie integreren, … Deze techniek biedt ons de kans om aspecten van het leerproces te meten, zonder dat studenten hierover moeten rapporteren. Een nadeel van oogbeweginsregistratie is dat we het niet als ‘stand-alone’ techniek kunnen gebruiken. Stel je namelijk voor dat iemand een bepaald stuk van de tekst langer heeft herlezen, iets wat we op basis van de oogbewegingen kunnen zien. Dan kan het zijn dat die student het stukje niet goed begreep, het grondig probeert te verwerken of het vanbuiten aan het leren is. We hebben dus steeds extra informatie nodig om de oogbewegingen verder te kunnen interpreteren als onderzoeker en om te verzekeren dat meten weten is.
Wat is de beste manier om leren te meten?
Bij de verschillende bovengenoemde manieren om te meten horen telkens voor- en nadelen. Wat is dus de beste manier om leren te meten? De beste meetmethode bestaat niet en dus is de beste manier om leren te meten inzetten op het combineren en vergelijken van de verschillende meetmethodes. Leren is een complex proces met verschillende deelaspecten en dit kunnen we onmogelijk allemaal te pakken te krijgen door het enkel op één manier en dus met één methode te meten. Denk maar aan de metafoor van de blinde mannen en de olifant: zes blinde mannen voelen aan een deel van de olifant en creëren vervolgens hun versie van de realiteit op basis van een beperkte ervaring en perspectief. Uiteraard zijn de zes gecreëerde realiteiten verschillend. Pas wanneer ze hun verschillende ervaringen samen leggen, zijn ze in staat om het volledige plaatje te zien. Als meten dus combineren is, dan is meten weten.
No Comments