8 onontbeerlijke competenties in een STEM-beroep

8 onontbeerlijke competenties in een STEM-beroep

(Tekst – Haydée De Loof)

De competenties van een STEM-professional

Dat je als STEM-professional best over goede vakkennis beschikt en een inhoudelijk expert bent in je domein, is zo klaar als een klontje. Niemand zit natuurlijk te wachten op een bouwkundig ingenieur die niet weet waar hij of zij mee bezig is. Toch is inhoudelijke vakkennis niet de enige belangrijke competentie die je als STEM-professional dient te bezitten.

 

Wat verstaan we onder een STEM-professional?

STEM is een acroniem voor Science, Technology, Engineering, en Mathematics.
Een STEM-professional is dus iemand die werkzaam is in deze sectoren.
Typisch aan een STEM-beroep is dat inhouden van de respectieve domeinen nodig zijn om een probleem op te lossen.

 

In het kader van het Artifex-project interviewden we verschillende STEM-professionals over heel Europa. Ondanks de verscheidenheid in specialiteit, functie, en locatie van de STEM-professionals in kwestie, waren er enkele opvallende gelijkenissen in de competenties die als belangrijk werden beschouwd. Deze acht kerncompetenties kwamen naar boven.

8 kerncompetenties

1. Leergierigheid

Technologieën en kennis ontwikkelen voortdurend. De wetenschap gaat vooruit, en technologieën veranderen in razendsnel tempo. De zaken die je als student leert, zijn binnen een paar jaar misschien verouderd. Het is daarom belangrijk dat je op de hoogte blijft van de laatste ontwikkelingen en trends binnen je domein. Leergierigheid is daarbij een belangrijke troef. Het leren stopt dus niet als je de schoolbanken verlaat!

Tandarts

2. Probleemoplossende vaardigheden

Een STEM-beroep is zelden een routineberoep. Je zult dus geregeld nieuwe problemen het hoofd moeten bieden. Als STEM-professional krijg je vaak de kans om nieuwe oplossingen te bedenken voor problemen. Zo ontwikkel je je eigen vaardigheden en kennis, maar draag je ook bij aan je beroepsveld in het algemeen. Vreemde of innovatieve ideeën leiden niet zelden tot nieuwe procedures of ontdekkingen.

3. Creativiteit

Aansluitend bij het vorige punt: omdat je nieuwe oplossingen moet bedenken, zal je je creativiteit moeten aanspreken. Onthouden wat je ooit geleerd hebt, en alles volgens het boekje toepassen is een goed begin, maar zal op een bepaald moment toch onvoldoende blijken. Je zal zelf moeten zoeken naar nieuwe invalshoeken, nieuwe toepassingen, en nieuwe methoden. Het zal ook niet zelden voorvallen dat je moet improviseren op je werk.

Architect

4. Goed kunnen communiceren

Wie denkt aan een STEM-beroep denkt misschien niet meteen aan het belang van goede communicatievaardigheden. Toch is dit essentieel! Een voorbeeld: als project manager in een bedrijf moet je communiceren met mensen met verschillende achtergronden. Het ene moment breng je verslag uit aan de CEO (die misschien geen STEM-achtergrond heeft), het andere moment geef je specifieke technische instructies aan het productiepersoneel. Een boodschap duidelijk overbrengen, die aangepast is aan de achtergrond, is in dit geval dus zeer belangrijk. Veel STEM-professionals werken ook samen in multidisciplinaire teams. Dan is het in ieders belang om te kunnen communiceren zonder dat er misverstanden ontstaan. En om de samenwerking vlot te laten verlopen, is het ook handig om op een diplomatische wijze te communiceren. Werken in een team is nog nooit efficiënter of aangenamer geworden door een arrogante leidinggevende die bevelen brult.

5. Pro-actief zijn

Als STEM-professional neem je best geen te afwachtende houding aan. Je kan niet wachten tot je instructies ontvangt, want vaak ben jij degene die moet vaststellen wat er moet gebeuren. Het is ook belangrijk om mee te denken met andere professionals, en te zien hoe jij hun werk kan faciliteren met jouw kennis en vaardigheden. Naast zelf pro-actief te zijn in je eigen werkzaamheden, is het ook belangrijk dat je de gedetecteerde taken kunt toewijzen aan de juiste specialisten. Een goede professional is namelijk niet alleen goed in zijn of haar eigen taken, maar kan ook goed inschatten wanneer er een andere specialist aan te pas moet komen.

6. Zin voor ondernemerschap

Hiermee wordt niet bedoeld dat elke STEM-professional er het bijltje bij moet neerleggen in het bedrijf waar hij of zij werkzaam is, en maar op zichzelf moet beginnen. Het is wel belangrijk dat de STEM-professional nadenkt over de toepassingsmogelijkheden van zijn of haar eigen vakgebied. Is het bijvoorbeeld mogelijk om een bepaalde grondstof voor een nieuwe toepassing te gebruiken? Of kan een uitvinding voldoen aan een bepaalde behoefte op de markt?

7. In groep kunnen werken

De sociale component wordt vaak onderschat bij een STEM-beroep. Een wetenschapper is bijvoorbeeld geen eenzame zonderling die de labo-apparatuur als voornaamste gezelschap heeft. Wetenschappers, bio-ingenieurs, werfleiders, computertechnici,… Heel veel STEM-professionals werken samen in een team, waar ieder teamlid eigen vaardigheden inbrengt. Dit vergt soms leiderschapskwaliteiten, maar nog veel vaker is betrouwbaarheid een belangrijke eigenschap. Het werk van andere mensen is namelijk afhankelijk van jouw inbreng.

Samenwerken als STEM-professional

8. Flexibiliteit

Een STEM-beroep vergt flink wat flexibiliteit. Enerzijds omdat de taken kunnen variëren van dag tot dag. De ene dag doe je wetenschappelijk onderzoek, de andere dag check je productcertificaten, of onderzoek je bijvoorbeeld de markt. Ook moet je soms rekening houden met het internationale karakter van je beroep. Werkuren kunnen daarom soms anders zijn, naargelang de landen waarmee je samenwerkt. Anderzijds vraagt werk in de STEM-sector ook om een flexibele mindset met betrekking tot het uitvoeren van een bepaalde taak. Omdat kennis of procedures voortdurend veranderen, kan je niet koppig vasthouden aan een bepaalde methode. Open minded zijn, en snel kunnen aanpassen zijn daarom belangrijke troeven.

Hoe kunnen leerkrachten hierop inzetten?

De bovenstaande generieke competenties ontwikkelen leerlingen uiteraard niet door hun fysicahandboek van A tot Z vanbuiten te leren. Dit vergt een meer actieve aanpak, die ondersteund wordt door de leerkracht. Gelukkig zijn er tal van werkvormen beschikbaar waarbij leerlingen deze competenties kunnen ontwikkelen. Onderwijs waarbij STEM op een geïntegreerde manier benaderd wordt, biedt leerlingen de beste kansen om naast hun inhoudelijke vakkennis en vaardigheden ook generieke competenties te ontwikkelen. Bij dit geïntegreerd STEM-onderwijs worden er problemen voorgelegd aan leerlingen, die ze vervolgens moeten oplossen door gebruik te maken van verschillende concepten over de vakgrenzen heen. Dergelijke modules of projecten bevatten groepswerk, en vragen creativiteit en probleemoplossende vaardigheden van de leerlingen.

In het Artifex-project worden er workshops ontwikkeld die leerlingen in een fablab kunnen uitvoeren. Deze workshops kunnen op verschillende niveau’s uitgevoerd worden, en doen in verschillende mate beroep op de hierboven beschreven generieke competenties.

Een ander bekend STEM-initiatief dat leerlingen met geïntegreerde STEM-opdrachten activeert, is STEM@School. Deze STEM-modules voor het secundair onderwijs lenen zich bij uitstek voor een geïntegreerde STEM-aanpak binnen een lange termijnvisie.

Kortom; ga als leerkracht of als school buiten de klassieke vakken kijken, en exploreer workshops en modules die STEM op een geïntegreerde manier benaderen.

De interviews die aan de grondslag liggen van dit artikel kan je terugvinden in het eerste boekhoofdstuk van het Artifex e-book.

Mechanicien
Bron afbeeldingen: Pexels en Unsplash

Haydée De Loof

Haydée De Loof behaalde een doctoraat in de onderwijswetenschappen. Ze onderzocht de effectiviteit van een geïntegreerde STEM-aanpak op kennis, motivatie en attitudes van leerlingen. Haydée heeft ook een persoonlijke carrièreblog, Work in Heels genaamd.

No Comments

Leave a Comment

Please be polite. We appreciate that.
Your email address will not be published and required fields are marked